Keto iluzja

 Kiedyś regularnie pisałem o diecie jako lekarstwie na choroby i stylu życia. Wydawało mi się, że po przeczytaniu popularnych książek, wgryzaniu się w blogi i artykuły prasowe, a przede wszystkim po przećwiczeniu większości rozsądnie brzmiących rad na sobie i wyleczeniu schorzeń laryngologicznych w 2000 roku, mam coś do powiedzenia.

Potem przestałem pisać. Po pierwsze: wszystko co miałem do powiedzenia, powiedziałem. I te teksty nadal są według źródeł, które najbardziej mnie przekonują, aktualne. Od 2011 jestem wegetarianinem, z różnym natężeniem dążenia ku czysto roślinnej diecie i odchyleniami ku nabiałowi. Cóż, uprawianie sportu wytrzymałościowego i sporadyczna słabość do lodów nie idą w parze z niskoenergetyczną żywnością. Za każdym razem jednak, gdy jadłem zbyt dużo przetworów mlecznych i jaj, kończyło się to u mnie stanami zapalnymi. Wtedy wracałem do niskoprzetworzonych pokarmów roślinnych i czułem się dużo lepiej - do czasu, gdy musiałem przygotować się do jakiegoś ultra górskiego, w dodatku zimą. Te zmagania jeszcze opiszę, bo chcę podsumować lata łączenia diety ze sportem, postami i terapią zimnem.

Drugi powód nie pisania o odżywianiu to zalew badań naukowych w mediach. Na każdą tezę można znaleźć jakieś badanie potwierdzające i inne, które jej zaprzecza. Siedzę w temacie odżywiania od 24 lat i im więcej tego wszystkiego czytam, tym bardziej widzę swoją niekompetencję i wycofuję się. Z drugiej strony mam coraz więcej argumentów za trzymaniem się tego, co jest głoszone od dziesiątek lat. Po prostu wszystko ma niezliczone odcienie, okna czasowe, w których jest dla nas pożyteczne i poza którymi zaczyna szkodzić. Jakie wnioski można wyciągnąć z badania, które trwało 3 miesiące i dowiodło, że zmieniły się na korzyść określone parametry krwi? A co będzie po 3 latach?

 Dzisiaj postanowiłem zabrać głos w sprawie modnych od kilku lat diet niskowęglowodanowych. Diety keto i low carb zyskują na popularności, bo pozwalają w dość krótkim czasie schudnąć i pozbyć się chronicznych dolegliwości. Rozumiem ten zachwyt, bo sam w 2000 roku przeżyłem coś podobnego po odstawieniu cukru, mleka, mąki i soli pod wpływem książki Tombaka. Kiedy wyleczysz się dietą i ćwiczeniami ze schorzeń laryngologicznych, które uprzykrzały ci całe dotychczasowe życie, a konwencjonalna medycyna nie mogła nic poradzić poza doraźną ulgą po zażyciu koktajlu lekarstw, stajesz się osobą wierzącą. Otwierasz się na testowanie różnych, często nierozsądnych, czasem niebezpiecznych koncepcji. Skoro prosty "protokół" w 3 tygodnie dokonał to, czego od lat nie mogła medycyna, zaczynasz wierzyć, że możliwe jest wyleczenie dowolnych schorzeń.

Niestety, nasze organizmy nie są w stanie wszystkiego zregenerować. Czasami zanik, zwłóknienie jakiegoś organu wyłącza go na dobre i nasze przeżycie zależy od lekarzy. Bardzo chcę do tego nie dopuścić, stąd od początku skupiam się na poszukiwaniu tego, co działa w skali dekad. 

"Spiskowa" piramida

Uwaga: w poniższym tekście stosuję uproszczenia i przejaskrawienia. Zdaję sobie sprawę, że wielu dietetyków popierających diety niskowęglowodanowe zjadłoby mnie argumentami. Niemniej w dalszej części zamieszczę źródła, których krytykę chciałbym posłuchać.

Fundamentem wykładów o dobroczynności diety keto jest rzekomy spisek przemysłu cukrowo-margarynowego sprzed kilkudziesięciu lat, który o wszystkie choroby obwinił tłuszcz odzwierzęcy. Od tego czasu ludzie porzucili jedzenie mięsa na rzecz przetworów mącznych z olejami roślinnymi i obserwujemy eksplozję zawałów, cukrzycy, raka i innych schorzeń cywilizacyjnych.

Symbolem spisku jest piramida żywieniowa oparta o węglowodany (warzywa, owoce, pieczywo, kasze, strączki):

Rzekomo dzisiejsze owoce i warzywa nie mają witamin, owoce to głównie cukier, który powoduje wyrzuty insuliny i prowadzi do insulinooporności a w konsekwencji cukrzycy.

Problem z tymi wywodami jest taki, że dieta przeciętnego Amerykanina, na którym robione są badania, jest kompletnie, zupełnie, absolutnie inna od rekomendowanej przez państwowe instytucje. Prędzej wygląda tak:

Nie dziwi zatem, że kiedy odstawi się wszystko, co ma cukier (słodkie napoje, słodycze), mąkę (naleśniki, pizze, makarony, chleb tostowy, bułki) i co jest smażone na oleju roślinnym (czipsy, frytki, przekąski), pozytywne efekty zdrowotne pojawiają się niemal z dnia na dzień.

Zerknijmy teraz jacy ludzie współtworzą piramidę żywieniową (traktowaną jako kompromis między tym co powinniśmy jeść, i tym co ludzie chcieliby jeść, a co i tak nie jest przestrzegane).

Trwające 75 lat badanie, angażujące setki lekarzy i naukowców:

Film ma 25 minut. W ogóle polecam kanał Plant Chompers, szczególnie sekcję, w której autor debunkuje dietetycznych guru i influencerów. Obejrzyjcie, wyciągnijcie wnioski sami.

Co zostaje po odstawieniu źródeł węglowodanów? To, co składa się głównie z białka i tłuszczu: nabiał i mięso, do tego jakaś zielenina, kilka wybranych warzyw i jeszcze mniej owoców. Zdecydowana większość kalorii ma pochodzenie odzwierzęce. Wiem, że istnieją diety roślinne low carb, ale w tym momencie analizuję talerz przeciętnego keto neofity.

Ketony vs rak

Moje okresy flirtowania z nabiałem zbiegły się z falą filmów o insulinooporności. Latem w trakcie upałów miewam zgony po posiłkach, więc zacząłem doszukiwać się problemów z absorpcją cukru. Zmniejszyłem spożycie owoców, potem jak to niewiele zmieniało, odstawiłem kawę. Teraz zaczynam podejrzewać, że po prostu tak reaguję na upał. W każdym razie włączenie jaj, kefiru, jogurtu do codziennej diety oraz uzupełnianie deficytów kalorycznych oliwą za każdym razem kończyło się nawrotem stanów zapalnych w ciągu kilku dni. Wracałem zatem do diety węglowodanowej i dolegliwości ustępowały.

Dlaczego w ogóle eksperymentowałem z low carb? Jakiś czas temu Bartek Czekała udzielił bardzo ciekawego wywiadu, w którym przybliżył jak komórki nowotworowe odżywiają się glukozą i glutaminą:

Linkuję wywiad, bo nie chcę pomieszać terminów. Wniosek z wywiadu jest taki, że gdyby w trakcie terapii odżywiać się tłuszczami, czyli komórki zamiast glukozą żywiłyby się ketonami, to byłaby szansa zagłodzić komórki rakowe.

To bardzo ciekawa teoria i gdyby dotknął mnie lub kogoś bliskiego nowotwór, zacznę ją intensywnie zgłębiać. Ostatnio jednak trafiłem na materiały o ryzyku długotrwałego stosowania diety niskowęglowodanowej.

Glukoza z białka i blokujący efekt tłuszczu

Youtube podrzucił mi kilka wywiadów z twórcami kanału Mastering Diabetes. Tutaj pierwszy raz zetknąłem się z opisem w jaki sposób wysokie spożycie tłuszczu powoduje skoki cukru po zjedzeniu np. banana (nadmiar tłuszczu wnika do komórek mięśni i wątroby i blokuje wchłanianie glukozy, przez co ta dłużej utrzymuje się we krwi):

Wpływ dodania 60 gr tłuszczu do posiłku na poziom glukozy we krwi

Co gorsza, jeśli posiłek jest białkowo-tłuszczowy, efekt jest wzmocniony, ponieważ przez 8 godzin od spożycia organizm zamienia na glukozę (glucogenic amino acid) 20-40% białka:

W ten sposób będąc na diecie ketogenicznej, spożywając ledwie 10% kalorii z węglowodanów, można nieświadomie nabawić się insulinooporności!

Cały wykład znajduje się tutaj:

Bonus - test długowieczności

Na koniec polecam obejrzeć serię 3 filmów o tym, jak długo żyli krzewiciele różnych teorii żywieniowych. To właśnie jeden z tych powodów, dlaczego zawsze wracałem do roślin. Mimo, że nie mam pamięci do wszystkich mechanizmów przedstawianych przez lekarzy, nie potrafię ich weryfikować, nie mam problemu z dostrzeżeniem oczywistości:

Wniosek? 

Jakkolwiek jestem przekonany, że żyją sobie w świetnym zdrowiu 100-latkowie na diecie keto, dla szerokiego społeczeństwa najzdrowsza jest dieta oparta w większości o niskoprzetworzone rośliny. Low carb nie jest panaceum na długie, zdrowe życie, ale może być świetnym rozwiązaniem, kiedy chcemy wyjść z otyłości, insulinooporności, początków cukrzycy. Potem jednak zdecydowanie szukałbym zdrowej diety opartej o węglowodany złożone. Kolejna wielka nadzieja to antyrakowe właściwości ketonów.